Norga

Wikipedia'as/is
Norgga gonagasriika
Kongeriket Norge
Kongeriket Noreg
Leavga
Leavga
Vearjogovva
Vearjogovva
Kárta
Kárta
Stáhtahápmi Vuođđolágalaš monarkiija
Gonagas Harald V
Stáhtaministtar Jonas Gahr Støre
Oaivegávpot Oslo
Viidodat 385 207[1] km²
Olmmošlohku 5 550 203[2](2024)
 – ássečoahkkisvuohta 14,4/km²
Virggálaš gielat girjedárogiella, sámegielat, ođđadárogiella, dárogiella
Valuhta Norgga ruvdno (NOK)
BÁB 276 400 millejovnna USD
HDI 0,966[3]
Áigi UTC+1
 – geasseáigi UTC+2
Nationálabeaivi miessemánu 17.
Nationálalávlla «Ja, vi elsker dette landet»
Interneahtta-TLD .no


Norga dahjege Norgga gonagasriika (girjedárogillii Kongeriket Norge, ođđadárogillii Kongeriket Noreg) lea gonagasriika Davvi-Eurohpás. Stáhta gullá Davviriikkaide ja Skandináviai. Norggas lea eananrádji nuortan Ruoŧain, lullin Suomain ja Finnmárkku nuortaoasis maid Ruoššain. Norga lea Davviriikkaid goalmmádin stuorámus stáhta viidodaga ektui ja njealjádin stuorámus olmmošlogu ektui. Norga vuođđuduvvui guovtte álbmoga guvlui, dáža ja sámi álbmoga. Norgii gullet maid Svalbárda, Jan Mayen ja Bjørnøya. Riikka oaivegávpot ja stuorámus gávpot lea Oslo.

Geografiija[rievdat | rievdat gáldu]

Norgga kárta

Norggas oarjin lea Norggamearra, lullin Skagerrak ja davvin Barentsmearra. Norgga oaivegávpot lea Oslo ja eará stuorra gávpogat leat Bergen, Trondheim, Stavanger, Kristiansand ja Romsa.

Norgga viidodat lea 323 802 km². Várit leat váldooassi viidodagas. Norgga alimus várri lea Galdhøpiggen.

Historjá[rievdat | rievdat gáldu]

Norga historjá ovtta riikan álggii sullii 100 jagi dássái, vaikko dálá Norgga guovllus lea orron olbmot juo guhká; muhtin báikkiin juo jiekŋaáiggi nohkama rájes. Go Norggas leat ollu várit ja vuonat leat leamaš ollu unna olmmošjovkkožat ja olbmot eai leat sáhttán johtit ollu.

Politihkka[rievdat | rievdat gáldu]

Stuorradiggi

Norgga lea vuođđolágalaš monarkiija ja dien jođiheaddji lea gonagas. Dálá gonagas lea Harald V. Politihkalaš váldi gonagasas ii leat. Stuorámus váldi lea Stuorradikkis (dárogillii Stortinget).

Hálddahuslaš juohkin[rievdat | rievdat gáldu]

Fylkkat[rievdat | rievdat gáldu]

Norga lea hálddahuslaččat juhkkojuvvon 11 fylkii.

Dás lea listu fylkkain:

Gielddat ja gávpogat[rievdat | rievdat gáldu]

Norgga dálá gielddahálddahusa ovttadat lea gielda dahje suohkan (dárogillii kommune). Norggas leat dál (2020) 356 gieldda.

Ekonomiija[rievdat | rievdat gáldu]

Norgga valuhta lea Norgga ruvdno, mii juhkkojuvvo 100 evrii.

Norgga ekonomiija váldooassi vuođđuduvvá olje- ja gássabuvttadeapmái ja guollebivdái.

Veahkadat[rievdat | rievdat gáldu]

Golggotmánus 2019 Norggas ledje 5,3 miljovnna ássi. Jagis 2007 94,4 ássiin ledje norgalaččat, geaidda rehkenastojuvvojit mielde maiddái Norgga sullii 60 000 sápmelačča.

Kultuvra[rievdat | rievdat gáldu]

Norgga leavga

Dážaid nationála symbolat leat leavga, nationáladreassa ja nationálabeaivi. Máŋgasiin lea iežas guovllu nationáladreassa ja Norgga leavga.

Unesco máilmmiárbelistu[rievdat | rievdat gáldu]

UNESCO máilmmiárbelisttus leat Norggas čuovvovaš gávcci máilmmiárbesaji.[4]

Gáldut[rievdat | rievdat gáldu]

  1. Arealstatistics for Norway 2020 2019-12-20: Kartverket, mapping directory for Norway. Čujuhuvvon 2020-03-08. no
  2. Population, 2024-01-01 2024-02-21: Statistics Norway. Čujuhuvvon 2024-02-27. en
  3. 2022 Human Development Index Ranking 2023-03-13: United Nations Development Programme. Čujuhuvvon 2024-03-16. en
  4. World Heritage List davvisámegillii: Máilmmiárbelistu: UNESCO. Čujuhuvvon 29.03.2018. (eaŋgalsgillii)

Geahča maid[rievdat | rievdat gáldu]

Do not click any button if you do not speak Sami!

Dát artihkal lea okta Sámegiel Wikipedia deháleamos artihkkaliin, ja danne mii sihtat Du árvvoštallat dan. Deaddil dan boalu mii čájeha du oaivila artihkkala birra.

Hui buorre  Oalle buorre  Oalle heittot  Hui heittot