Nuortamearra
Nuortamearra lea 431 000 njealjehaskilomehter viidosaš ja 459 čikŋosaš mearra Davvi-Eurohpás. Oarjjil lea Ruoŧŧa ja Dánmárku, nuorttil Suopma, Ruošša, Estteeanan, Latvia, Lietuva, lullil Polska ja Duiska. Nuortamearas leat moadde stuoritlágan sullot, dego Gotlánda, Ölánda, Bornholm, Dagö, Saaremaa (Estteeanan), Ålánda ja Rügen (Duiska). Muhtun dain eanuin mat luitet Nuortamerrii leat Neva, Wisła, Oder, Daugava, Njemen, Dalälven, Duortnoseatnu, Giemajohka, Oulujoki ja Narva. Dat mii buktá eanemus čázi lea Neva, sullii 20%.
Nuorttamerrii beassá golmma nuori bokte Øresund, Storebælt ja Lillebælt (dánskkagiel namat). Nuortamearra basku guovtte saji: Ålándda buohta ja Ubmeje buohta. Davimus oassi lea Mearrabahta. Dálvet lea Nuortamearrra eanas jikŋon gáddelis. Mearrabahta lea visot jikŋon dálvet ja maiddái siskelis Suomaluovtta.
Nuortamearas ii leat báljo ulli iige fiervá. Mearradássi molsašuddá sullii 15 sentimehter. Stuorimus gávpogat Nuortameras leat St. Petersburg (Ruošša), Stockholbma, Malmö (Ruoŧŧa), Københápman (Dánmárku), Helsset (Suopma), Kiel, Rostock (Duiska), Gdansk (Polska), Riga (Latvia), Szczecin, Gdynia (Polska), Kaliningrad (Ruošša), Tallinn (Estteeanan) ja Klaipėda (Lietuva).
Geologalaš boahtimuš
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]Nuortamearra lea goasii dego stuorra johkaroggi, mas leat guokte oalgejoga, Suomaluokta ja Mearrabahta. Go leat geologalaččat buohtastahttán Nederlándda mođi Nuortamearain, de leat gávnnahan ahte dološ áiggis lei johka dan guovllus. Maŋŋel lea jiekŋa borran ja johkaroggi nuppástuvai mearran. Ovtta gaskka lei rabas čáhci Nuorttameara ja Vilgesmeara gaskkas.
Nuortamearra viimmat hápmašuvai dan mielde mot jieŋa deaddu váikkuhii ja mot eanan fas loktanii go jiekŋa suttai. Go jiekŋa suttai Lulli-Ruoŧas, sullii 11 000 jagi áigi, de Nuortamearas lei earálágan hápmi go dál. Go eanan loktanii, de njálmmádagat giddanedje dađistaga, ja Nuortamearra nuppástuvai sáivamearran. Eanan loktanišgođii jođáneappot, goasii mehter juohke jagi. Go eanan ii šat loktanan, baicce álggii vuollánit, de šadde njálmmádagat Øresund ja Storebælt.