Marja Helander
| Marja Helander | |
|---|---|
 | |
| Riegádan | borgemánu 29. beaivvi 1965:s[1][2][3] (59) |
| Riikkavulošvuohta | |
| Bargu | |
| Ámmát | govvejeaddji, filbmabagadalli ja videokunstner (nb)  |
| Bálkkašumit | Suomi-bálkkašupmi ja Risto Jarva -bálkkašupmi |
 Marja HelanderWikimedia Commonsas | |
Marja Helander (r. borgemánu 29. b. 1965 Helssegis, Suomas[4]) lea Suoma citysápmelaš govvejeaddji, dáiddár ja filbmadahkki[5].
Biografiija
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]Marja Helander riegádii borgemánu 29. b. 1965 Suoma bealde Helssegis mas son orru ja bargá dálge.[6] Helandera eatni lea suopmelaš ja su áhčči lea sápmelaš Ohcejogas eret.[7] Vaikko Helander šattai bajás Helssegis, son doalai luomuid Ohcejogas.
Helander studerii Helssega universitehtas jagiid 1985–1986. Dan maŋŋel son studerii njuohtama Liminka dáiddaskuvllas jagiid 1986–1988 ja govvadáidaga Lahti dáiddainstituhtas jagiid 1988–1992. Dasto son studerii govvema ja gárvvásmii dáiddamagisttarin Dáiddauniversitehta govvadáiddaakademiijas Helssegis jagi 1999.[4] Danin go Helandera eatnigiella lea suomagiella iige sámegiella, son fárrii Anárii mas son studerii sámegiela ja -kultuvrra Sámi oahpahusguovddážis.[7]
Govastis Helander dávjá gieđahallá suopmelaččaid ja sápmelaččaid kultuvrra deaivvadeami ja iežas identitehta.[8] Ovdamearkan su loahppabarggus Sukupolvet jagi 1992 Lahti dáiddainstituhtas Helander guorahalai ja suokkardii iežas sámeidentitehta dán perspektiivvas ahte son lea helssetlaš sápmelaš.[6][9] Seamma jagi lei su vuosttaš sierra čájáhus Helssega ruovdegeaidnostašuvnnas.
Dan maŋŋel Helander lea duddjogoahtán čullosiid ja installašuvnnaid ja geavahišgoahtán ee. bohccočoarvvi eahpeárbevirolaččat. Son lea govven sápmelaččaid gaskavuođa ruvkeindustriijai ee. Silence – Jaskes eatnamat -prošeavtta govaiguin ja videoiguin.[10][11] Oanehisfilmmaiguin fas Helander lea buktán oaiviliiddis Sámi oamastangaskavuođaid ja -rivttiid hárrái.[12][13] Jagi 2016 Helander guovttos Outi Pieskiin cuiggodeigga dáládáidága musea Kiasma Jenni Hiltunena videodáiddafilmma oastimis musea čoakkáldagaide danin go filmmas nissonat dánsot ja jorahit bađaset albmáid fákegávttit badjelis.[14] Seamma jagi Helander, Pieski ja Pauliina Feodoroff gáibidedje Nordea-báŋkku geassádit ruhtadeamis Dakota Access Pipeline -oljobohcci[15][16] mii huksejuvvui miellačájáhusaid fuolakeahttá dattetge Standing Rock Sioux -reserváhtii Davvi-Dakotas USA:s.[17]
Stáhta visuálalaš dáidagiid doaibmagoddi juolludii Helanderii viđa jagi dáiddárveahkkeruđa jagi 2015.[18]
Bálkkašumit
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]Geahča maid
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]Gáldut
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]- ↑ https://web.archive.org/web/20200805172334/http://www.marjahelander.com/bio-2/
- ↑ (unspecified title)
- ↑ a á https://www.av-arkki.fi/artists/marja-helander/
- ↑ a á Marja Helander - Curriculum vitae. Čujuhuvvon 25.08.2018. (eaŋgalsgillii)
- ↑ Larsen, Dan Robert. Filmfestival i Toronto setter internasjonalt søkelys på samisk film 2015-09-28: NRK Sápmi. Čujuhuvvon 25.08.2018. (dárogillii)
- ↑ a á Hautala-Hirvioja, Tuija, Kuusikko, Riitta ja Lundström, Jan-Erik (doaibm.): "Marja Helander", Saamelaista nykytaidetta = Dálá Sámi dáidda = Sámi contemporary, s. 26. Čájáhus Roavvenjárgga dáiddamuseas 7.3.-25.5.2014 ; Norrbottena museas, Luvllájas 18.6.-24.8.2014 ; Sámi Dáiddaguovddážis, Kárášjogas 14.11.2014.-4.1.2015.. Roavvenjárga: Roavvenjárgga dáiddamusea, 2014. ISBN 978-952-9554-49-2. (suomagillii), (davvisámegillii), (eaŋgalsgillii)
- ↑ a á Ahvenjärvi, Kaisa ja Valkonen, Sanna: Avaran maiseman kuvaajat – Haastattelussa Outi Pieski ja Marja Helander. N:o 43 3/2014. Roavvenjárga: Agon: pohjoinen tiede- ja kulttuurilehti, 2014. ISSN 1799-1900. Girjji interneahtaveršuvdna (referánsabeaivi 25.08.2018). (suomagillii)
- ↑ Lehtola, Veli-Pekka: "Duodji – käytännön taide", Saamelaiset: Historia, Yhteiskunta, Taide, s. 121. Anár: Kustannus-Puntsi, 1997. ISBN 951-97541-2-1. (suomagillii)
- ↑ Lehtola, Veli-Pekka: "Johdanto", Saamelaiset suomalaiset : kohtaamisia 1896–1953, s. 21. Helsset: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 2012. ISBN 978-952-222-331-9. Girjji interneahtaveršuvdna (referánsabeaivi 25.08.2018). (suomagillii)
- ↑ Marja Helander: Myös saamelaiset ovat mukana luomassa tarvetta uusille kaivoksille: Yle Uutiset. Čujuhuvvon 03.10.2017. (suomagillii)
- ↑ Lundström, Jan-Erik. Silence – Jaskes eatnamat: Sámi Dáiddaguovddáš. Čujuhuvvon 25.08.2018.
- ↑ Torikka, Xia. Helanderis ođđa oanehisfilbma – Fáddán Sámeeatnama oamastanrievttit 08.08.2017 d. 6:30, beaividuvvon 08.08.2017 d. 11:03: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 26.08.2018.
- ↑ Saamelaistaiteilijan uusi lyhytelokuva ottaa kantaa Saamenmaan omistussuhteisiin: Yle Uutiset. Čujuhuvvon 03.10.2017. (suomagillii)
- ↑ Paltto, Anni-Saara ja Näkkäläjärvi, Pirita. Kiasma-musea cuiggoduvvo fakegáktevideo oastimis 10.05.2016 d. 6:47, beaividuvvon 10.09.2016 d. 19:07: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 26.08.2018.
- ↑ Alajärvi, Martta. Feodoroff, Pieski ja Helander Nordea-báŋkku ovddabealde: “Nordea, heaitte duolbmamis olmmošvuoigatvuođaid” 02.12.2016 d. 13:03, beaividuvvon 07.08.2017 d. 16:36: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 26.08.2018.
- ↑ Alajärvi, Martta. Alkuperäiskansa-aktivistit vaativat Nordeaa vetäytymään kytköksistään kiisteltyyn öljyputkeen 02.12.2016 d. 20:45, beaividuvvon 08.08.2017 d. 10:55: Yle Uutiset. Čujuhuvvon 26.08.2018. (suomagillii)
- ↑ Tammela, Linda. Dakota oljobohcci huksejuvvo dattetge 08.02.2017 d. 10:25, beaividuvvon 25.10.2017 d. 14:05: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 26.08.2018.
- ↑ Suoninen, Inger-Elle. Marja Helanderii viđa jáhkái veahkkeruhta 29.06.2015 d. 10:59, beaividuvvon 29.06.2015 d. 11:17: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 26.08.2018.
- ↑ Meet the artist: Marja Helander: AV-Arkki. Čujuhuvvon 25.08.2018. (eaŋgalsgillii)
- ↑ Kiviranta, Varpu. Risto Jarva -palkinto saamelaiselokuvalle Maan sisällä linnut: Yle Uutiset. Čujuhuvvon 25.08.2018. (suomagillii)
- ↑ Lakkala, Aletta. Dáiddár Marja Helander oaččui oahpahus- ja kulturministeriija Suomi-bálkkašumi 11.12.2019: Yle Sápmi. Čujuhuvvon 11.12.2019.