Siiddu Lullisámegiella gáldokoda

{{SDG}}
{{Giella| namma = Lullisámegiella
| eará = 
| iežas = åarjelsaemien gïele
| eaŋg = Southern Sami, ''Southern Lapp''
| frá = sami du sud
| guovlu = [[Ruoŧŧa]], [[Norga]]
| vir = [[Snoasa]]
| mearri = sullii 600
| sadji = ii čuođi stuorámusa joavkkus
| g-goddi = [[Urálalaš gielat]]
| joavku = [[Suopmelaš-ugralaš gielat]]<br />[[Suopmelaš-permelaš gielat]]<br />[[Suopmelaš-volgalaš gielat]]<br />[[Suopmelaš-sápmelaš gielat]]<br />[[Sámegielat|Sápmelašgielat]]<br />[[Oarjesápmelaš gielat]]
| abc = láhten
| gáhtten = 
| iso1 = -
| iso2 = sma
| iso3 = sma
| sil = SMA
}}
[[Fiila:Sami languages large 2.png|upright=1.25|right|thumb|Sámegielaid guovllut 
1. [[lullisámegiella]] 
2. [[ubmisámegiella]] 
3. [[biđonsámegiella]] 
4. [[julevsámegiella]] 
5. [[davvisámegiella]] 
6. [[nuortalašgiella]] 
7. [[anárašgiella]] 
8. [[gielddasámegiella]]
9. [[darjjesámegiella]]]]

'''Lullisámegiella''' lea [[Urálalaš gielat|urálalaš giella]]. Dat gullá [[oarjesápmelaš gielat|oarjesápmelaš gielaid]] lullijovkui ovttas [[ubmisámegiella|ubmisámegielain]]. Eará oarjesápmelaš gielat leat [[bihtánsámegiella]], [[julevsámegiella]] ja [[davvisámegiella]]. 

== Guovlu ==

== Alfabehta ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e 
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Ï ï)
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p 
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u 
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Y y
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Æ æ <br /> Ä ä
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ø ø <br /> Ö ö
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Å å
| 
| 
| 
| 
| 
| 
|}
Lullisámegiela oktasaš čállinvuohki dohkkehuvvui 1978. Sii válljejedje atnit ruoŧa ö ja dáru æ juogalágan kompromissan. Dát čállinvuohki doalahuvvo ovdamearkka dihte Knut Bergsland ja Laila Mattson Magga sátnegirjjis Åarjelsaemien - daaroen baakoegærja. Lullisámegiela boallobeavdi maid atná dan vuogi. Dat njuolggadus ii oro leamen nu garas, go olbmot sáhttet atnit maiddái ruoŧa ä ja dáru ø. Bustávat c, q, x ja z gávdnojit dušše loatnasániin. 

== Jietnadatoahppa ==

== Giellaoahppa ==

=== Vokálaid molsašuddan ===
Lullisámegielas nuppi stávvala vokála rievdada vuosttaš stávvala vokála. Nuppi stávvala vokála sáhtt rievdat go sátni sojahuvvo ja dalle maid vuosttaš stávvala vokála rievdá. Ovdamearkka dihte:

* ''ae'' ~ ''aa'' ~ ''ee'': ''vaedtsedh'' 'vázzit' : ''vaadtsam'' 'váccán' : ''veedtsim'' 'vázzen'
* ''ue'' ~ ''ua'' ~ ''öö'': ''vuelkedh'' 'vuolgit' : ''vualkam'' 'vuolggán' : ''vöölkim'' 'vulgen'

Nuppi dáfus lullisámegielas ii leat dássemolsašuddan, nugo buot eará sámegielain lea. Nu ahte guovddáškonsonánttat álo bissot seammaláganin. Ovdamearkka dihte

* ''nomme'' 'namma' : ''nommesne'' 'namas'

=== Kásus ===
Lullisámegielas leat 8 kásus:
{| class="wikitable"
|+
!Kásus
!Ovttaidlogu geažus
!Máŋggaidlogu geažus
|-
|'''Nominatiiva'''
| -
|''-h'' 
|-
|'''Akkusatiiva'''
|''-m'' 
|''-jte'' / ''-ite'' / ''-idie''
|-
|'''Genitiiva'''
|''.-n''
|''-i'' / ''-j''
|-
|'''Illatiiva'''
|''-n'' / ''-se'' / ''-sse''
|''-ine'' / ''-jne'' / ''-inie''
|-
|'''Inessiiva'''
|''-sne'' / ''-snie''
|''-ine'' / ''-jne'' / ''-inie''
|-
|'''Elatiiva'''
|''-ste'' / ''-stie''
|''-jste'' / ''-jstie''
|-
|'''Komitatiiva'''
|''-ine'' / ''-jne'' / ''-inie''
|''-igujmie'' / ''-jgujmie''
|-
|'''Essiiva'''
|''-ine'' / ''-jne'' / ''-inie''
| - 
|}
<br />

== Sátnevuorká ==

== Čállingiella ==
Lullisámegiella geavahii vuos Bergsland/Ruong čállinvuogi smávva rievdademiiguin. Sámi giellalávdegoddi dohkkehii [[1976]] dálá lullisámegiela čállinvuogi, man lea ráhkadan [[Ella Holm Bull]] ja [[Knut Bergsland]]. Lullisámegiella lea čállojuvvon dáro- ja ruoŧagielaid alfabehtaid mielde, nu ahte ''æ, ø'' lea geavahuvvon Norggas ja ''ä, ö'' Ruoŧas. ''ï''-bustáva lea maid geavahuvvon.

== Historjá ==
[[Biibbal]] lullisámegillii ilbmái vuosttas geardde jagis [[1811]]. Jagi [[2008]] álggus lullisámegielas bođii [[Snoasa|Snoasa gieldda]] nubbi virggálaš giella, go gielddas bođii okta [[Sámegiela hálddašanguovlu Norggas|sámegiela hálddašanguovllu]] gielddain [[Norga|Norggas]].

== Girjjálašvuohta ==
* [[Knut Bergsland]] ([[1946]]): ''Røroslappisk grammatikk''
* [[Knut Bergsland]] ([[1981]]): ''Sydsamisk grammatikk''
* [[Knut Bergsland]] ja  [[Lajla Mattson Magga]] ([[1'993]]): ''Åarjelsaemien-daaroen baakoegaerja''
* [[Hasselbrink]]: ''Südsamisches Wörterbuch I–III''

{{Urálalaš gielat}}

[[Kategoriija:Urálalaš gielat]]
[[Kategoriija:Suopmelaš-ugralaš gielat]]
[[Kategoriija:Sámegielat]]
[[Kategoriija:Lullisápmelaččat]]
[[Kategoriija:Lullisámegiella]]
[[Kategoriija:Ovttaskas gielat]]
[[Kategoriija:Norgga gielat]]
[[Kategoriija:Ruoŧa gielat]]