Sámepolitihkka
Sámi politihkka
Sámi politihka lea giddejuvvon sihke sisdoallui ja doaimmaheddjiide ja dan ferte veardadallat sihke sisdoalu ja doaimmaheddjiid dafus. Lea nu ahte doaimmaheaddjit jođihit dan sámi politihka maid sii lea sin dilis duddjon. Danin lea oktavuohta sisdoalu ja doaimmaheddjiid gaska nu ahte guđe ge doaimmaheaddjis lea su ipmárdus sámi politihka sisdoalu hárrái. Danin korrelerejit doaimmaheadji ja sisdoalu kategoriijat. Doaimmaheaddjit leat álbmot ja eiseválddit. Álbmoga ovddastit olbmot, sámi orgganisašuvnnat ja searvvit. Eiseválddit ovddastit Stuorradiggi, departemeanttat ja Sámedeggi. Leat eanet aktevrrat guđiin leat berošteamit sámi politihka hárrái, muhto das in leat rehkenastan nugo suohkanit, fylkkaid, bellodagaid ja ásahusaid doaimmaheaddjiin sámi politihkas.Mediijat leat min áiggi guovddáš aktevrrat guđet váikkuhit servodatáššiin. Sii eai leat aŋkke doaimmaheaddjit. Mu berošteapmi lea sámi politihka hárrái ođđa áiggis ja maid rehkenastan áiggi máilmmi soađi rájes 1945:s. Politihka lea boahte áiggi hárrái ja sámi politihka ges lea sámi álbmoga boahte áiggi birra. Go boahte áiggi eai olbmot ipmirdan seamma láhkái, de leat guđe ge ipmárdusa vuođul duddjojuvvon sámi politihkka. Dien oasis de čuožželit doaimmaheaddjit guđe ge sámi politihka várás. Vuođđogažaldat šaddá de mot guhte ge ipmirdá láhčit eavttuid sámi álbmoga bistevaš boahte áiggi várás. Váldoearut vuođđoipmárdusas leat áiggiid čađa leamaš giddejuvvon sáeálbmoga ja stáđa gaskavuhtii. De lea digaštallan mot galggašii diet gaskavuohta leat ja man lahka sámeálbmot berre leat stáda. Eará sániguin sáhttá seamma ášši birra jearrá mot sámealbmot berre leat integrerejuvvon riikaásahusaid nugo oahpu, birgenlagijnv. dáfus. Áiggiid go stáda lea váldán ovddasvástádusa sámepolitihkas, de lea jurdda leamaš ahte dan vuođul sámi álbmot lea buoremusat fárus riika doaimmain ja lea integrerejuvvon oassi riikas. Nubbe jurddavuohki lea ahte stáda váldá ovddasvástádusa dušše eavttuid hárrái ja luohtá ahte álbmot ieš doaimmaha sámepolitihka sihke sisdoalu ja jođiheami hárrái. Dán vuođul sáhttá áigodagaid mielde guorahallat mot sámepolitihkka lea rievdadan Norggas.