Siiddu Agatha Christie gáldokoda

{{Olmmoš
| namma 	= Agatha Christie<br/><small>Lady Mallowan</small>
| hávdi		= [[Church of St Mary]], [[Cholsey]], Oxfordshire, Englánda, {{Leavga|GBR}} Ovttastuvvan gonagasriika
| šáŋŋer	= [[rihkusgirjjálašvuohta]], [[detektiivaromána]]t, [[ráhkisvuođaromána]]t
| váhnemat	= áhčči: Frederick Alvah Miller (1846–1901)<br/>eadni: Clarissa Margaret 'Clara' Boehmer (1854 d. 1855–1926)
}}

'''Dame Agatha Mary Clarissa Christie, Lady Mallowan''' ([[čakčamánu 15.]] beaivve [[1890]] [[Torquay]], [[Devon]], [[Englánda]], [[Ovttastuvvan gonagasriika]] &ndash; [[ođđajagimánu 12.]] beaivve [[1976]] [[Winterbrook House]], [[Winterbrook]], [[Oxfordshire]], Englánda, Ovttastuvvan gonagasriika; nieidanamma '''Miller''') lei englándalaš girječálli. Son čálii oktiibuot 66 detektiivarománaid, 14 [[novealla]]čoakkáldaga ja 6 ráhkisvuođarománaid. Ráhkisvuođarománaid son čálii suollemas namain Mary Westmacott.

==Eallin==
===Mánná- ja nuorravuohta===
Agatha Mary Clarissa Miller riegádii čakčamánu 15. beaivve 1890 [[Torquay]]s, [[Devon]]is, [[Englánda|Englánddas]].<ref name="Morgan1984"/> Su áhčči lei amerihkálaš Frederick Alvah Miller ja su eadni englándalaš Clara Boehmer.<ref name="Morgan1984">{{Girjegáldu| Čálli=Morgan, Janet P.|Jahki=1984|Namma=Agatha Christie: A Biography|www=https://books.google.com/books/about/Agatha_Christie.html?id=w4paAAAAMAAJ|Olggosaddi =HarperCollins|siidu=393|Dovdolohku=978-0-00-216330-9| Lohkanbeaivvi =08.03.2015 |G={{en}}}}</ref> 

Agatha eadni Clara riegádii jagi 1854 [[Belfast]]is, [[Irlánda|Irlánddas]]. Su áhčči lei Kapteaidna Frederick Boehmer ja su eadni Mary Ann West. Clara lei bearraha áidna nieida. Cuoŋománu 1863, go Clara lei 9-jahkásaš, su áhčči jámii riidenlihkohisvuođas [[Jersey]]s. Leaska Mary Ann Westis lei unna dietnasat ja vihtta máná. Go son ii nagot dikšut mánáid akto ja Clara goaski Margaret West lei náitalan seammá jagi rikkes amerihkálaš Nathaniel Frary Millerin, Clara fárrii sudno luhtte. Vaikko Miller-guovttos eai leat ovttas mánát, Nathanielis lei juo bárdni ovddeš náittoslihtus go soai náitaleigga. Dat bárdni lei Frederick Miller, mainna Clara Boehmer náitalii cuoŋománu 1878.<ref name="Morgan1984"/> 

Fredericka ja Clara vuosttaš mánná, Margareta Frary Miller (1870&ndash;1950), riegádii [[Torquay]]s mas guovttos lei láigovisti. Sudno nubbi mánná, Louis ”Monty” Montant Miller (1880–1929), riegádii [[New York]]is go Frederick Miller lei doppe bargomátkkis. Go Fredericka áhčči jámii, son testamentii mannjásis £2000. Fargga dan maŋŋá Clara Miller osttii Torquayst dálu man namma lei ''Ashfield''. Doppe Agatha Miller riegádii bearraha goalmmát ja maŋimuš mánnán.<ref name="Morgan1984"/>

<gallery class="center" caption="Agatha Christie govat">
Fiila:Agatha_Christie_as_a_child_No_1.jpg|Agatha Christie nuorra nieidan
|Agatha Christie jagi 1925
|Agatha Christie jagi 1970
</gallery>

Agatha Millera mielde su mánnávuohta lei lihkkoš.<ref name="mallowan">{{Girjegáldu|Čálli=Christie Mallowan, Agatha|Jahki=1946, 1990|Namma=Come, Tell Me How You Live| Olggosaddi=Fontana Books|Dovdolohku=0-00-637594-4|G={{en}}}}</ref> Juo mánnávuođa rájes su eallimis ledje ollu gievrras, doaimmalaš ja iešheanalaš nissonat,<ref name="Morgan1984"/> geaid luhtte son golahii áiggi [[Devon]]is, [[Ealing]]is ja dálvit lulli-[[Eurohpá]].<ref name="Morgan1984"/> Mánnán Agatha ii vázzán skuvlla ja su eadni oahpahii su lohkat, čállit ja rehkenastit ruovttus. Daidda lassin son oahpai čuojahit piáno ja mandoliinna.

Go Agatha lei oktanuppelotjahkásaš, su áhčči jámii. Agatha orrui guovttá etniinis dan maŋŋá go su oabbá Margaret náitalii ja su viellja Monty fárrii [[Lulli-Afrihká]]i. Jagi 1905 Agatha Miller fárrii [[Paris]]ii gos son oahppagođii piánočuojaheami ja lávluma. Son háliidii šaddat operalávlun, muhto su jietna ii heiven dasa man dihte son galggai vajálduhttit dan niegu.

==Vuosttaš náittosdilli==
[[Fiila:Archibald Christie 1915.jpg|thumb|left|200px|Agatha Christie vuosttaš isit Archibald Christie]]
Jagi 1914 Agatha Miller náitalii Archibald ”Archie” Christiein gii lei gonagaslaš áibmofámuid soahteolmmái. Soai leigga deaivvadan jagi 1912 Egypta oaivegávpogis Kairos mas Agatha orrui etniinis dálvit. Agatha eadni vuosttildii náittosdili go Archibald Christie lei váreheapme, muhto dat ii hehtten Agatha. Vuosttaš máilmmisoađi áigge Agatha Christie barggai [[buohcceviessu|buohcceviesus]] buohccedivššárin. Son ii goittotge liikon bargui ja bargagođii [[apotehka]]s gos barganáigi lei oanehit ja bálká buoret. Apotehkas son oahpai ollut mirkkuid birra main leat dehálaš rolla su detektiivarománain. Jagi 1919 riegádii bearraha áidna mánná Rosalind. Christie fuolahii bearrahis, iige jurddašan su barggu girječállin, vaikko son lei gávdnan girjelágádusa mii háliidii almmustahttit su vuosttaš detektiivaromána.

<gallery class="center" caption="Agatha Christie orrunsajit">
File:Agatha Christie Plaque, Barton Road, Torquay - geograph.org.uk - 862774.jpg |Ashfield, Agatha Christie riegádanbáiki Torquays, Devonis. Dállu ii leat šat.
File:DAME AGATHA CHRISTIE - 58 Sheffield Terrace Holland Park London W8 7NA.jpg |58 Sheffield Terrace, Agatha Christie visti 1934–1941 Holland Parkis, Londonis.
File:Greenway House - geograph.org.uk - 1057809.jpg |Greenway, Agatha Christie geassestohpu 1938–1976 Torbays, Devonis.
File:Murder She Wrote - geograph.org.uk - 778379.jpg|Winterbrook House, Agatha Christie báiki Wallingfordis, Oxfordshire.
</gallery>

==Bargu==

Christie vuosttaš romána ''The Mysterious Affair at Styles'' almmustuvai jagi 1920, muhto Christie lei čállán dan juo njeallje jagi ovdal.
Muitalus vuođđuduvai dasa, maid girječálli lei oahppan mirkkuid birra apotehkas.
Dan girjjis lei maiddái belgialaš detektiiva [[Hercule Poirot]], geas šattai okta máilmmi beakkáneamos detektiivvain.
Christie čuovvovaš romána ''The Secret Adversary'' almmustuvai guokte jagi maŋŋil, muhto easkká Christie guđat romána dihte, jagi 1926 almmustuvvon ''The Murder of Roger Ackroyd'' Christie šattai beakkánin.

==Gáldut==
{{Gáldut}}

[[Kategoriija:Englándalaš girječállit]]
[[Kategoriija:Riegádeamit 1890]]
[[Kategoriija:Jápmimat 1976]]