Ruoŧa riikkabeaivvit
Ruoŧa riikkabeaivvit (ruoŧagillii: Sveriges riksdag dahje riksdagen) lea Ruoŧa álbmotválljen orgána, man 349 lahtu čoahkkanit ja ásahait Ruoŧa lágaid. Riikkabeaivvit čoahkkána Stockholmmas riikkabeivviid viesus. Riikkabeivviid jođiheaddji lea sárdneolmmái. Juohke njealját jagi lea válga mas álbmot beassá jienastit geat galget riikkabeivviide. Válga dollojuvvo čakčamánu nuppi sotnabeaivvi. Riikkabeaivvit rahpá čakčamánu nuppi distaga, earret go lea válgajahki go dalle rahpá veahá maŋŋelis.
Go bellodat mii oassálasta válgii ferte oažžu njeallje proseanta buot jienain de beassá riikkabeivviide. Nubbi vuohki beassat dohko lea oažžut guoktenuppelot proseantta buot jienain ovtta válgabiires, muhto dainna lágiin ii leat oktage beassan ain.
Historjá
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]Jienastanvuoigatvuohta
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]1800-logus lei garra nággu, geas lei vuoigatvuohta jienastit. Dievdoolbmot ožžo almmolaš jienastanvuoigatvuođa 1909, muhto ii leat vel dásseárvu. Jagi 1918 ožžo dievddut dásseárvosaš ja almmolaš jienastanvuoigatvuođa, ja jagi 1921 ožžo nissonolbmot nai. Nu ahte dan rádjai riikkabeivviin ii lean leamašan ollásit demokrahtalaš ovddastus.
Gaskal jagiid 1867 ja 1911 ledje čuovvovaš ráddjehusat nuppi gámmára jienastanvuoigatvuođa hárrái:
Jienastanvuoigatvuohta lei Ruoŧa riikkavuložiin geat:
- ledje dievdoolbmot
- ledje deavdán 21 jagi
- ja vel oamastedje 1000 ruvnnu árvosaš opmodaga dahje 6000 ruvnno árvosaš areandda dahje ožžo 800 ruvnno árvosaš sisaboađuid
Nissoniid ovddastus
[rievdat | rievdat wikiteavsttain]1921 lei vuosttaš geardde go nissonolbmot besse riikkabeivviide. Ledje viđas oktiibuot, okta vuosttaš gámmirii ja njealjis fas nuppi gámmirii. Dađistaga bohte eanet ahte eanet nissonolbmot dohko. Álggus manai njozet, 1971 ledje dušše 14 proseanta lahtuin nissonolbmot. Maŋŋel 2014 jagi válgga ledje 43,6% ja maŋŋel 2018 jagi válgga fas velá eanebuš 46,1%.