Erohusat artihkkala «Davvisámegiella» veršuvnnaid gaskkas

Wikipedia'as/is
Bláđe historjjá interaktiivvalaččat
← OvdditČuovvovaš earut →
Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu lasihuvvon
VisuálaWikiteaksta
Bohtta: Lasihii oaiviliskkadeami using AWB
Gurgadas 1: Gurgadas 1:
{{TOP25}}
{{WPiskkadeapmi}}
{{Giella| namma = Davvisámegiella
{{Giella| namma = Davvisámegiella
| iežas = davvisámegiella, sámegiella
| iežas = davvisámegiella, sámegiella
Gurgadas 17: Gurgadas 17:
}}
}}


'''Davvisámegiella''' gullá [[sámegielat|sámegielaid]] oarjesámegielaid davvejovkui ovttas [[julevsámegiella|julev-]] ja [[bihtánsámegiella|bihtánsámegielain]]. Eará oarjesámegielat leat [[ubmisámegiella]] ja [[lullisámegiella]].
'''Davvisámegiella''' gullá [[sámegielat|sámegielaid]] oarjesámegielaid davvejovkui ovttas [[julevsámegiella|julev-]] ja [[bihtánsámegiella|bihtánsámegielain]]. Eará oarjesámegielat leat [[ubmisámegiella]] ja [[lullisámegiella]].


== Guovlu ==
== Guovlu ==
Gurgadas 93: Gurgadas 93:


=== Davvisámegiela suopmanat ===
=== Davvisámegiela suopmanat ===
Davvisámegiela váldosuopmanat leat mearrasámegiella, Durdnosa suopman ja [[Finnmárku|Finnmárkku]] suopman.
Davvisámegiela váldosuopmanat leat mearrasámegiella, Durdnosa suopman ja [[Finnmárku|Finnmárkku]] suopman.


==== Mearrasámegiella ====
==== Mearrasámegiella ====
Gurgadas 101: Gurgadas 101:
==== Durdnosa suopmanat ====
==== Durdnosa suopmanat ====


Lea árvaluvvon, ahte Durdnosa suopman livččii álgo álggus gullan oarjesámegielaid davvijoavkku oarjejovkui ovttas julevsámegielain ja biđonsámegielain. Durdnosa suopmanis leat čuovvovaš váldosuopmanat:
Lea árvaluvvon, ahte Durdnosa suopman livččii álgo álggus gullan oarjesámegielaid davvijoavkku oarjejovkui ovttas julevsámegielain ja biđonsámegielain. Durdnosa suopmanis leat čuovvovaš váldosuopmanat:


# Suomanjárga
# Suomanjárga
Gurgadas 109: Gurgadas 109:


==== Finnmárkku suopmanat ====
==== Finnmárkku suopmanat ====
[[Finnmárku|Finnmárkku]] suopmana váldojoavkkut leat oarjejoavku ja nuortajoavku.
[[Finnmárku|Finnmárkku]] suopmana váldojoavkkut leat oarjejoavku ja nuortajoavku.


Oarjejoavku juohkása njealji suopmanii:
Oarjejoavku juohkása njealji suopmanii:


# Máze-Láhpoluoppal
# Máze-Láhpoluoppal
Gurgadas 283: Gurgadas 283:


=== Vearbbat ===
=== Vearbbat ===
[[Vearba|Vearbbat]] sodjet [[lohku|logu]], [[persovdna|persovnna]], [[Vuohki (giellaoahpalaš)|vuogi]] ja [[Áigi (giellaoahpalaš)|áiggi]] dáfus.
[[Vearba|Vearbbat]] sodjet [[lohku|logu]], [[persovdna|persovnna]], [[Vuohki (giellaoahpalaš)|vuogi]] ja [[Áigi (giellaoahpalaš)|áiggi]] dáfus.


==== Lohku ====
==== Lohku ====


Davvisámegiela [[vearba|vearbbat]] sodjet golbma eará [[logu]] dáfus:
Davvisámegiela [[vearba|vearbbat]] sodjet golbma eará [[logu]] dáfus:


* [[ovttaidlohku]] dahjege singulára
* [[ovttaidlohku]] dahjege singulára
Gurgadas 295: Gurgadas 295:
==== Persovdna ====
==== Persovdna ====


Davvisámegiela [[vearba|vearbbat]] sodjet golbma eará [[persovdna|persovnna]] dáfus:
Davvisámegiela [[vearba|vearbbat]] sodjet golbma eará [[persovdna|persovnna]] dáfus:


* 1. persovdna
* 1. persovdna

Veršuvdna borgemánnu 8 b. 2013 dii. 13.44

Do not click any button if you do not speak Sami!

Dát artihkal lea okta Sámegiel Wikipedia deháleamos artihkkaliin, ja danne mii sihtat Du árvvoštallat dan. Deaddil dan boalu mii čájeha du oaivila artihkkala birra.

Hui buorre  Oalle buorre  Oalle heittot  Hui heittot 

Davvisámegiella
davvisámegiella, sámegiella
Klassifiseren Urálalaš gielat
 Sámegielat
  Davvisámegiella
   
    
      
Geavaheapmi
Guovlu Ruoŧŧa, Norga, Suopma
Hubmiid mearri sullii 30 000
Sadji ii čuođi stuorámusa joavkkus
Alfabehta láhten
Virggálaš stáhtus
Virggálaš giella Anár, Eanodat, Soađegilli, Ohcejohka, Deatnu, Gáivuotna, Guovdageaidnu, Kárášjohka, Loabát, Porsáŋgu, Unjárga
Giellagáhtten Ruovttueatnan gielaid dutkanguovddáš
Giellakodat
ISO 639-1 se
ISO 639-2 sme
ISO 639-3 sme


Davvisámegiella gullá sámegielaid oarjesámegielaid davvejovkui ovttas julev- ja bihtánsámegielain. Eará oarjesámegielat leat ubmisámegiella ja lullisámegiella.

Guovlu

Davvisámegiella hállojuvvo Ruoŧas, Norggas ja Suomas.

Alfabehta

А а

a

Á á

á

B b

be

C c

ce

Č č

če

D d

de

Đ đ

đje

E e

e

F f

eff

G g

ge

H h

ho

I i

i

J j

je

K k

ko

L l

ell

M m

emm

N n

enn

Ŋ ŋ

eŋŋ

O o

o

P p

pe

R r

err

S s

ess

Š š

eš

T t

te

Ŧ ŧ

ŧe

U u

u

V v

ve

Z z

ez

Ž ž

ež

Jietnadatoahppa

Davvisámegiela suopmanat

Davvisámegiela váldosuopmanat leat mearrasámegiella, Durdnosa suopman ja Finnmárkku suopman.

Mearrasámegiella

Knud Leema mielde mearrasámegiella lea ovdal gullan nuortasámegielaide, muhto mearrasámit leat molson giela. Mearrasámegielas leatge seammalágan hámit go anárašgielas ja eará nuortasámegielain. Mearrasámegiella juhkkojuvvo oarje-, gaska- ja nuortasuopmaniidda.

Durdnosa suopmanat

Lea árvaluvvon, ahte Durdnosa suopman livččii álgo álggus gullan oarjesámegielaid davvijoavkku oarjejovkui ovttas julevsámegielain ja biđonsámegielain. Durdnosa suopmanis leat čuovvovaš váldosuopmanat:

  1. Suomanjárga
  2. Gárasavvon
  3. Čohkkiras
  4. Girjjis

Finnmárkku suopmanat

Finnmárkku suopmana váldojoavkkut leat oarjejoavku ja nuortajoavku.

Oarjejoavku juohkása njealji suopmanii:

  1. Máze-Láhpoluoppal
  2. Guovdageaidnu
  3. Nuorta-Eanodat
  4. Vuohčču

Nuortajoavku juohkása maiddái njealji suopmanii:

  1. Sieiddá-Bonjagas
  2. Skiippagurra-Buolbmát
  3. Njuorggán-Sirbmá
  4. Badje-Deatnu

Giellaoahppa

Nomenat

Nomenat sodjet kásusa ja logu (ol. ja ml.) dáfus. Davvisámegielas leat 7 kásusa. Muhtun gáldduin muitaluvvo, ahte davvisámegielas leat guhtta kásusa daningo akkusatiiva ja genetiiva leat seammasullasaččat. Kásusat leat:

Substantiivvat

ol. ml.
mátta bárrast. bárahisst. kontr.st. bárrast. bárahisst. kontr.st.
Nom.

guolli

čála

boazu

guolit

čállagat

bohccot

A/G.

guoli

čállaga

bohcco

guliid

čállagiid

bohccuid

Ill.

guollái

čállagii

bohccui

guliide

čállagiidda

bohccuide

Lok.

guolis

čállagis

bohccos

guliin

čállagiin

bohccuin

Kom.

guliin

čállagiin

bohccuin

guliiguin

čállagiiguin

bohccuiguin

Ess.

guollin

čálan

boazun -

Pronomenat

Pronomeniin lea maid duála.

Adjektiivvat

Lohkosánit

Vearbbat

Vearbbat sodjet logu, persovnna, vuogi ja áiggi dáfus.

Lohku

Davvisámegiela vearbbat sodjet golbma eará logu dáfus:

Persovdna

Davvisámegiela vearbbat sodjet golbma eará persovnna dáfus:

  • 1. persovdna
  • 2. persovdna
  • 3. persovdna

Áigi

Davvisámegiel tempusat leat:

Maid leat guokte lihttoáiggi:

Vuohki

Davvisámegielas leat vihttá vuogi:

Dábálaččat optatiiva árvaluvvo imperatiivan, goas sámegielas leat dušše njeallje vuogi.

Biehttalanvearba

Seammaládje go eará suopmelaš-ugralaš gielain davvisámegielas lea biehttalanvearba, mii sodjá vuogi (indikatiivva, imperatiivva ja optatiivva), persovnna (1., 2. ja 3.) ja logu (ovttaidlohku, guvttiidlohku ja máŋggaidlohku) dáfus: 

   Ind. pres.               Imperatiiva             Optatiiva                    Supiidna
   sg.  du.     pl.         sg.    du.     pl.      sg.    du.      pl.          sg.    du.     pl.                        
1  in   ean     eat      1  -      -       -     1  allon  allu     allot     1  aman   amame   amamet
2  it   eahppi  ehpet    2  ale    alli   allet  2  ale    alli     allet     2  amat   amade   amadet
3  ii   eaba    eai      3  -      -       -     3  allos  alloska  alloset   3  amas   amaska  amaset

Davvisámegielas biehttalanvearba ii sojahuvvo áiggi dáfus.

Passiiva

Davvisámegielas lea maid passiiva, muhto dat ii leat árbevirolaččat leamaš aktiivvalaš anus.

Infinitiivahámit

Partihkkalat

Interjekšuvnnat

Konjunkšuvnnat

Advearbat

Preposišuvnnat ja postposišuvnnat

Laktapartihkkalat

Sátnevuorká

Čállingiella

Davvisámegiela čállinvuogi hutkin sáhttá dadjat Knud Leema. Su čállinvuohki lei ráhkaduvvon Finnmárkku suopmaniid vuođul.

Sámikonfereansa dohkkehii oktasaš čállingiela, man Sámi giellalávdegoddi evttohii 1978:s. Davvisámegiela oktasaš ortografiija váldojuvvui atnui jagis 1979, go Norgga Girko- ja oahpahusdepartemeanta dohkkehii dan skuvlaatnui.

Historjá

Girjjálašvuohta

Liŋkkat


Vižžojuvvon "https://se.wikipedia.org/w/index.php?title=Davvisámegiella&oldid=266976" čujuhusas